Přeskočit na obsah

Partnerzy

Obramienia

Występujące w pewnym okresie płaskie i bogato wycinane na obwodzie opaski okien w stylu tradycjonalistycznym lat 20. i 30. XX w. nie są wzorem do naśladowania.Jednym z najbardziej ozdobnych elementów budynków o konstrukcji wieńcowej (zrębowej) były wykonywane z desek obramienia otworów okiennych, parapety z brusów i rzeźbione deski podparapetowe. Chyba najsilniej z całego domu odzwierciedlały modę i styl danej epoki.

Dlatego też w Karkonoszach wciąż możemy się spotkać z urozmaiconą galerią rzeźbionych obramień w stylu barokowym i rokokowym, klasycystycznie prostych, dekoracyjnych w stylu neorenesansowym, secesyjnych, tradycjonalistycznych i pseudoludowych z lat 20. i 30. XX wieku. Niezależnie od tego, czy obramienia były tylko prostokątne czy bogato rzeźbione, zawsze były jednocześnie profilowane i naśladowały dekoracje sztukatorskie lub meblarskie.

Płaskie, tylko na obwodzie rzeźbione deski obramień to już kwestia schyłku XX wieku. Okna w ścianie murowanej oczywiście nigdy nie miały drewnianych obramień. Do nich przynależały kamienne lub tynkowe opaski okienne. Drewniane obramienia okien są niezbędne zarówno na ścianach zrębowych (z wyjątkiem czystej ramy z belek w minimalistycznym domu zrębowym), jak i na jakichkolwiek innych opatrzonych drewnianą okładziną. Okna w ścianie murowanej nie muszą mieć za wszelką cenę ukształtowanych plastycznie obramień, wystarczy ewentualnie tylko opaska z tynku o odrębnej strukturze, z reguły na chropowatej fasadzie gładkie opaski.

– Źle wygląda, jeśli obramienie jest zastępowane zbyt subtelną narożną listwą, co czasem występuje na odeskowanych ścianach.
Najbardziej popularne profilowane opaski okien z parapetem w zrębie i odeskowanej ścianie. Ozdobny wariant opasek okiennych ze zdobnym nadokiennikiem i deską podparapetową. Dobrze wykonane nowe opaski z parapetem.

Obramienie okala okno zawsze ze wszystkich czterech stron, ewentualnie na dole jest zastępowane wizualnie zaakcentowanym parapetem, który nie musi już być uzupełniony obramieniem. Zwykły blaszany parapet nie pełni tej funkcji estetycznej i powinien być podparty obramieniem.

– Częstym problemem ostatnich dziesięcioleci jest wykonywanie obwódek okna (czy to jako obramienia deskowe, czy tylko opaski z tynku) wyłącznie z góry i po bokach. To zdecydowanie poważny błąd.

Do drewnianej ściany pasują drewniane opaski okienne, do murowanej opaski z tynku lub kamienia.

– Szerzącym się bezguściem jest instalowanie drewnianych opasek wokół okien w ścianie murowanej. Dla tego kiczu nie ma żadnego uzasadnienia w tradycyjnej architekturze Karkonoszy i Gór Izerskich.

Bardziej odpowiednie są drewniane obramienia o prostych konturach, ale w przekroju profilowane.

– Obramień z gładkich, płaskich desek dziwacznie wyrzeźbionych na obwodzie według wzoru „chatka z piernika” nie możemy uznać za tradycyjny element, a tylko za romantyczne bezguście.

Drewniane opaski okienne na pokrytej tynkiem ścianie i brak parapetu, a więc od razu dwa poważne błędy. Pewne podobieństwa znaleźlibyśmy na oryginalnych budynkach z lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku, gdzie były częścią tak zwanego tradycjonalistycznego stylu. Te jednak respektujemy i chronimy jako zjawisko czasowo i stylowo ograniczone, a zatem kwestię zamkniętą. Wyjątkiem od tej reguły są rzeźbione na obwodzie deski podparapetowe występujące zwłaszcza w zachodnich Karkonoszach i Górach Izerskich, ewentualnie nadokienne barokizujące czy klasycyzujące gzymsy, które są jakby dodane do opasek. Te chronimy i w żadnym przypadku ich nie usuwamy.

Jeśli chodzi o umieszczanie ich replik na nowych budynkach, bądźmy jednak bardzo ostrożni i pozwalajmy sobie na to tylko w tych konkretnych lokalizacjach, gdzie występują na zachowanej tradycyjnej architekturze na większą skalę i są typowe dla danego miejsca.