Přeskočit na obsah


Konstrukcja

Przykład prostej konstrukcji otworu drzwiowego w zrębowej ścianie, gdzie słupki są jednocześnie ościeżnicą.Jak to więc było w przeszłości: klasyczną konstrukcję otworów drzwiowych i okiennych w dawnych budynkach zrębowych stanowiła stała rama złożona z dwóch stosunkowo masywnych pionowych belek zaczopowanych w poziomej konstrukcji ściany, czyli w belkach biegnących nad i pod otworem. Krótsze belki ściany między otworami były potem czopowane w rowku w pionowych belkach okalających otwór. Ten typ konstrukcji zapewniał maksymalną stabilność otworu i przeciętej nim ściany. Z upływem czasu słupki po obu stronach okien zastępowano coraz delikatniejszymi elementami, które w całości chowają się pod obramieniem okna wykonanym z desek. Masywne belkowe ościeżnice drzwi możemy znaleźć także w ścianie murowanej.

Jest to jednak element bardzo archaiczny i występujący raczej w budynkach ubogich, tymczasowych lub gospodarczych. Otwory okienne w ścianie murowanej nie miewały jednak kompletnej ramy z belek. Czasem zamiast murowanego sklepienia było osadzane nadproże z kawałka belki. Nie było jednak w miarę możliwości widoczne i było ukrywane pod tynkiem. Jeśli to tylko było możliwe, w ścianie murowanej (nieważne, czy z cegieł, czy z kamienia) budowniczy osadzał kamienne ościeżnice drzwi wejściowych. Materiał odpowiadał już miejscowym zwyczajom. Najczęstszym był łatwo poddający się obróbce piaskowiec z podgórza (w Karkonoszach przeważnie czerwony, dopiero na przełomie XIX i XX wieku stopniowo wypierany przez żółty), a w miejscach występowania dobrej jakości granitu, on też był wykorzystywany. Ościeżnice z piaskowca bywały potem z reguły pokrywane zabarwionym wapnem, które jednocześnie chroniło kamień przed wietrzeniem. Ościeżnice drzwi wewnętrznych nie są oczywiście przedmiotem naszego zainteresowania, dlatego to, co zostało wyżej napisane, dotyczy ich tylko częściowo.

Ościeżnice z belek w murowanej ścianie. Stosunkowo ozdobne kamienne ościeżnice częściowo zrębowego domu.