Konstrukcje szkieletowe, Znakowanie belek, Rozkład pomieszczeń, Piętrowość

Konstrukcje szkieletowe

Górnego piętra, poddasza ze ścianką kolankową, drewutni, werandy i obiektów pomocniczych w Karkonoszach i Górach Izerskich nie wykonuje się w konstrukcji wieńcowej, ale w konstrukcji szkieletowej (ramowej, ryglowej). Poszczególne ściany składają się z ram opartych na słupach. Konstrukcję słupowo-ryglową wykonuje się, łącząc na czopy pojedyncze belki najczęściej o przekroju 14 x 16 lub 16 x 18 centymetrów, w zależności od wielkości budynku i położenia belki. Przeciwko przechylaniu konstrukcja jest zabezpieczona skrzyżowanymi zastrzałami, tzw. krzyżami św. Andrzeja (w kształcie X), ewentualnie narożnymi podporami. Dobrze wykonana pod względem ciesielskim konstrukcja szkieletowa jest po połączeniu kołkami dostatecznie mocna, usztywnienie zwiększa jeszcze przybite pionowe deskowanie. W Karkonoszach budynki są z zewnątrz zawsze pokryte deskowaniem, dlatego konstrukcje szkieletowe są niewidoczne. Konstrukcja szkieletowa bywa wypełniana izolacją, czasem wymurówką z wypalanych, a rzadko również niewypalanych cegieł tynkowanych w różny sposób, jednak zawsze pozostaje schowana za deskowaniem. Najstarsze domy mają jeszcze wypełnienia z drewnianych klocków. W budynkach pomocniczych, w których nie jest wymagany komfort cieplny (drewutnia, szopa, nieużytkowy strych), konstrukcja szkieletowa pozostaje bez wypełnienia, tylko z zewnętrznym deskowaniem.

Znakowanie belek

Czasami cieśle przygotowują sobie konstrukcję wieńcową i więźbę dachową, a prawie zawsze konstrukcję szkieletową, najpierw poza placem budowy, a potem, po sprawdzeniu, je na miejscu zestawiają. Ze względu na to poszczególne elementy są oznaczone wycinanymi ciesielskimi znakami zawierającymi cyfry rzymskie, trójkąty, kwadraty i inne figury geometryczne, które często pozostają widoczne na wewnętrznej stronie konstrukcji szkieletowej. Dlatego ich wykonanie także wymaga staranności.

Rozkład pomieszczeń

Rozmieszczenie poszczególnych słupów i krzyży konstrukcji szkieletowej decyduje o umiejscowieniu otworów na drzwi i okna w ścianach, których potem nie można już przesunąć. Dlatego budowa konstrukcji szkieletowej jest związana z rozkładem domu.

Piętrowość

Podstawowym typem jest dom parterowy z niezamieszkanym strychem przeznaczonym tylko do składowania siana. Wraz z rozwojem turystyki i zapotrzebowania na noclegi dom karkonoski powiększył się najpierw o poddasze użytkowe ze ścianką kolankową, później o całą drugą kondygnację i ewentualnie jeszcze jedną kondygnację – mieszkalne poddasze.

Takie pensjonaty i schroniska z maksymalnie trzema kondygnacjami możemy jeszcze uważać za typowe domy karkonoskie. Jednocześnie typową cechą jest odrębne wykonanie każdej kondygnacji, na przykład parter o konstrukcji wieńcowej, poziomo odeskowana szkieletowa konstrukcja pierwszego piętra oraz pionowo odeskowana więźba poddasza mieszkalnego. Dwie górne kondygnacje bywają często pokryte pionowym deskowaniem, ale z przerwą, innym wzorem lub innym stolarskim wykończeniem.