Přeskočit na obsah


Konstrukcja zrębowa i jej kolorystyka

Rytm kolorów w układzie belek i szpar jest charakterystyczny dla domów o konstrukcji zrębowej w Karkonoszach i Górach Izerskich. Tradycyjne karkonoskie budynki mieszkalne miały w przeważającej większości konstrukcję zrębową, a przyciosane boki belek przedzielane zafugowanymi szczelinami stanowiły zarazem finalną powierzchnię domu. Dla ogólnego właściwego wrażenia ważne jest, że w budynkach mieszkalnych rzeczywiście szczeliny między belkami były fugowane, co nadawało ścianie poziomy rytm, który podkreślała jeszcze kontrastowa barwa wypełnienia. Koniecznie trzeba przestrzegać zasady naprzemienności wypełnianych (dziś tynkowanych lub szpachlowanych) szczelin i drewnianych powierzchni belek.

 

– Całkiem niewłaściwe jest łamanie tej zasady i dociskanie belki do oporu.

 Brak odpowiednich szpar oddala budynek, choćby był zrębowy, od typowej dla tych miejsc architektury.Często powtarzają się wzmianki o tym, że belki bywały impregnowane krwią wołową. Oczywiście mogło tak być w niektórych budynkach w odległej przeszłości także w Karkonoszach, ale dużo częstsze było impregnowanie ścian olejem lnianym albo pokostem lnianym. Konstrukcja wieńcowa Wyraźne kolory są nieodłączną cechą tutejszych domów o konstrukcji zrębowej, podkreślając ich wyjątkowość.(zrębowa) swój ciemny wygląd uzyskała dopiero z czasem wskutek oddziaływania słońca i osadzania się kurzu. Szpary wypełnione gliną były potem malowane wapnem. Ustaliła się zasada kolorystyczna: ciemniejsza belka i jasna szczelina. Zasady tej nie zmieniło pojawienie się kolorowych pigmentów, które dodawało się zarówno do pokostu, jak i do wapna. Podczas gdy w przypadku wapna do wypełniania szczelin najbardziej rozpowszechniła się niebieska ultramaryna, która w małej ilości rozjaśniała białą wapienną farbę, a w większej nadawała szczelinom odcień lazurowego błękitu, paleta kolorów na belki była bardziej urozmaicona. Do najczęstszych kolorów należały ochra i czerwonobrązowy, wyjątkiem nie były jednak zielony, brązowy, szary i wreszcie niebieski. Dość często na ścianach występowało też połączenie trzech kolorów. Oprócz szczelin i belek, swój kolor zyskały też obramienia okien i drzwi czy kleszcze ścianowe. W tym przypadku częste były połączenia: czerwonobrązowa konstrukcja zrębowa, zielone obramienia; albo czerwonobrązowa konstrukcja zrębowa, ciemnobrązowe kleszcze i białe obramienia; kolejnym wariantem były ściany w kolorze ochry, ciemnobrązowe kleszcze i białe obramienia, itd. Ta urozmaicona kolorystyka elewacji karkonoskich budowli jest charakterystyczna dla tego obszaru i jak najbardziej warto ją zachować.

– Niepożądane jest zatem usuwanie historycznych, kolorowych powłok i zastępowanie ich bez inwencji nudnym, ciemnobrązowym impregnatem. W przypadku nowych budynków dopuszczalne jest natomiast impregnowanie belek różnymi brązowymi bejcami i kolorowymi kryjącymi powłokami w tradycyjnych odcieniach.