Přeskočit na obsah


Projektowanie budynków na terenie parku narodowego i pasma ochronnego

Projektowanie budynków na terenie parku narodowego i pasma ochronnego z punktu widzenia państwowej administracji ochrony przyrody i krajobrazu

Zarząd parku narodowego występuje w postępowaniach dotyczących zagospodarowania przestrzennego, budowlanych i innych, prowadzonych przez urzędy budowlane jako właściwy organ administracji państwowej i wydaje, zgodnie z postanowieniami kodeksu postępowania administracyjnego, wiążące stanowiska w odniesieniu do poszczególnych zamiarów inwestycyjnych. Ich orzeczenia są wiążące dla sentencji decyzji urzędów budowlanych.
Zarząd przy wydawaniu pozwoleń na wszelkie prace budowlane na terenie parku narodowego i jego pasma ochronnego postępuje zgodnie z normami prawnymi, zarządzeniami i branżowymi dokumentami Zarządu KRNAP [Karkonoskiego Parku Narodowego] oraz instrukcjami metodycznymi, obowiązującymi w Ministerstwie Ochrony Środowiska. Konkretnie chodzi o:

• Ustawę Czeskiej Rady Narodowej nr 114/1992 Sb. [DzU], o ochronie przyrody i krajobrazu, w obowiązującym brzmieniu,
• Zarządzenie Ministerstwa Ochrony Środowiska RCz nr 395/1992 Sb., które stanowi przepisy wykonawcze do niektórych postanowień ustawy nr 114/1992 Sb., o ochronie przyrody i krajobrazu, w obowiązującym brzmieniu,
• Rozporządzenie rządu RCz nr 165/1991 Sb., którym powołuje się Karkonoski Park Narodowy i określa warunki jego ochrony, w obowiązującym brzmieniu,
• Plan opieki nad Karkonoskim Parkiem Narodowym i jego pasmo ochronne,
• Studium „Ocena charakteru krajobrazu Karkonoskiego Parku Narodowego i jego pasma ochronnego”, opracowane przez inż. arch. Jitkę Brychtovą i inż. Josefa Krausa w okresie 2003-2005,
• Zalecenia metodyczne „Ocena charakteru krajobrazu i jej zastosowanie w administracji publicznej”, wydane przez Agencję Ochrony Przyrody i Krajobrazu,
• Instrukcja metodyczna wydziału ochrony przyrody Ministerstwa Ochrony Środowiska RCz, dot. stosowania § 12 ustawy nr 114/1992 Sb., o ochronie przyrody i krajobrazu, w obowiązującym brzmieniu.

Proces wydawania wiążącego stanowiska można podzielić na ocenę planów inwestycyjnych w odniesieniu do ogólnie obowiązujących i branżowych dokumentów oraz ocenę konkretnych, poszczególnych planów w terenie.

Jednym z głównych dokumentów stanowiących podstawę do wydania wiążących stanowisk są plany zagospodarowania przestrzennego gmin. Zarządy parków występują jako właściwe organy już w ramach omawiania planów zagospodarowania przestrzennego, nowe plany zagospodarowania przestrzennego są już zatem efektem konsensusu między gminami a organami ochrony przyrody i krajobrazu. Innym podstawowym dokumentem są materiały oceniające charakter krajobrazu na terenie parku narodowego i jego pasma ochronnego, opracowane przez niezależnych, autoryzowanych architektów. Materiały określają podstawowe typy krajobrazu z punktu widzenia przestrzennego ukształtowania krajobrazu oraz przeważających charakterystyk przyrodniczych, kulturowych i historycznych, dzielą terytorium na całości krajobrazowe, obszary krajobrazowe i miejsca o charakterze krajobrazowym, do których podają zalecenia, w jaki sposób chronić miejsca wartościowe pod względem krajobrazowym i odbudowywać miejsca naruszone, w jaki sposób sytuować budynki, jak wykorzystywać charakterystyczne elementy itp. Jako dokumenty pomocnicze są wykorzystywane różne instrukcje metodyczne, zarówno do oceny budynków pod kątem wpływu na charakter krajobrazu, jak i pod kątem projektowanych zmian budowlanych w stosunku do elementów tradycyjnej architektury ludowej.

¨Sylwetki tradycyjnych domów: starszy z dachem jętkowym i młodszy z dachem płatwiowym. Oba mogą posłużyć jako wzór w architekturze kontekstualnej.

Poszczególne plany są oceniane zawsze indywidualnie, a ich ocenę można podzielić na ocenę pod kątem wpływu na wartości przyrodnicze oraz ocenę pod kątem wpływu na krajobraz parku narodowego lub pasma ochronnego. Charakter krajobrazu, który stanowi przede wszystkim przyrodnicza, kulturowa i historyczna charakterystyka określonego miejsca lub obszaru, jest chroniony przed działalnością obniżającą jego wartość estetyczną i przyrodniczą. Ingerencje w charakter krajobrazu, zwłaszcza sytuowanie budynków i wydawanie pozwoleń na budowę, mogą być dokonywane tylko z uwzględnieniem zachowania ważnych elementów krajobrazu, przede wszystkim obszarów chronionych, elementów kulturowych dominujących w krajobrazie oraz stopnia harmonii krajobrazu i wzajemnych relacji jego poszczególnych elementów.

Sylwetki pensjonatu i hotelu bazujące na wzorach popularnych na tym terenie u schyłku XIX w.

W przypadku jakiejkolwiek ingerencji poza gęsto zurbanizowanymi częściami miejscowości wydanie stanowiska poprzedza ocena dokonana przez fachowych pracowników pod kątem wpływu na rośliny i zwierzęta oraz ich zbiorowiska, na charakterystyczne zjawiska przyrody nieożywionej i zjawiska geomorfologiczne. Do tego celu specjalistyczne pracownie wydają opinię, która stanowi jeden z podstawowych dokumentów w dalszym przebiegu postępowania. Ocena pod kątem wpływu na krajobraz – charakter krajobrazu zawsze jest unikatowa dla każdego planowanego przedsięwzięcia na danym obszarze, głównie z tego powodu, że na terenie Karkonoszy znajdują się różne rodzaje zabudowy od samotnych schroniska w partiach szczytowych, przez rozproszoną, górską zabudowę, ośrodki rekreacyjne i uzdrowiskowe, aż po rejony przemysłowe. Grupy te bardzo się między sobą różnią, odznaczają się wyjątkowymi, charakterystycznymi elementami, dlatego poszczególne przedsięwzięcia są oceniane niezależnie. Najpierw ocenia się stosunek do wymienionych wyżej dokumentów, następnie przeprowadza się wizję lokalną, podczas której ocenia się stosunek proponowanego budynku do okolicznej zabudowy (rozwiązanie urbanistyczne, kubatura, wysokość, charakterystyczne elementy architektoniczne, zastosowane materiały itp.), przede wszystkim pod kątem wpływu na wartość estetyczną lokalizacji, także oglądanej z dalekiej perspektywy. Do tego celu służy głównie wizualizacja budynków lub szkice na dokumentacji fotograficznej.

Od początku 2010 roku Zarząd parku w sposób uproszczony i przyspieszony ocenia przedkładane plany na terenach o obniżonym potencjale przyrodoznawczym i krajobrazowym. Obszary te zostały wyznaczone w miejscowościach znajdujących się w paśmie ochronnym parku narodowego, w miejscach ze skupioną lub ciągłą zabudową, a są wyznaczane na dokumentacji kartograficznej, która jest częścią planu opieki nad parkiem narodowym i jego pasmem ochronnym. Na wyznaczonych w ten sposób obszarach Zarząd KRNAP będzie w trybie uproszczonym i przyspieszonym dokonywać oceny i zajmować stanowisko odnośnie budowli, po których można się spodziewać tylko lokalnego wpływu na środowisko, niesięgającego do pozostałych części pasma ochronnego i do właściwego parku narodowego. Chodzi przede wszystkim o domy jednorodzinne, obiekty rekreacyjne, przybudówki, nadbudówki, zmiany budynków, drobne budynki itp. Budowle sięgające do okolicznego terenu, jak np. budowle liniowe, energetyczne, wodne, będą oceniane jak dotychczas.

Wiążące stanowiska są wydawane na podstawie podania złożonego w organie administracji, które powinno zawierać następujące dane:

  1. Wniosek, z którego wynika, kto składa podanie, jakiej sprawy dotyczy i co proponuje, łącznie z datą urodzenia w przypadku, gdy podanie składa osoba fizyczna, lub nazwą czy firmą handlową, numerem identyfikacyjnym i adresem siedziby w przypadku, gdy podanie składa osoba prawna.
  2. Pisemne pełnomocnictwo do reprezentowania w przypadku, gdy inwestor nie działa samodzielnie.
  3. Dokument potwierdzający prawo własności lub inne do rzeczy, która jest przedmiotem wniosku, a także zdjęcie mapy gruntów w formacie A4,
  4. Dokumentację projektową o stopniu szczegółowości odpowiednim do postępowania, do którego zostanie następnie użyta, a która zostanie opracowana przez osobę, posiadającą odpowiednią autoryzację oraz zgodnie z postanowieniami prawa budowlanego i jego przepisów wykonawczych.
  5. Do wniosku należy też załączyć dokument o zgodności projektowanej inwestycji budowlanej z obowiązującą dokumentacją w zakresie planu zagospodarowania przestrzennego gminy.

Typowe sylwetki większych „bud“ dostosowanych do potrzeb turystyki. Wzór ten utrwalił się w okresie międzywojennym a architekci starający się nawiązać do typowej architektury gór wracali do niego przez całą resztę wieku XX.

Proces wydania wiążącego stanowiska powinna jednak w większości przypadków poprzedzać konsultacja planu inwestycji w fazie opracowywania. Już w fazie przygotowywania przedsięwzięcia, w opracowywanym projekcie czy studium można zminimalizować ewentualne rozbieżności między inwestorami a Zarządem KRNAP. Obecnie Zarząd preferuje formę wstępnej konsultacji także z powodu przyspieszenia rozpatrywania planów inwestycyjnych. Zarząd uważa bieżące konsultacje przedsięwzięcia za optymalne rozwiązanie także wtedy, gdy w trakcie budowy wykonywane są zmiany projektu lub budowli.

Konsultacja planowanego przedsięwzięcia budowlanego może być przeprowadzona przez inwestora lub jego upoważnionego przedstawiciela w Zarządzie KRNAP – wydziale administracji państwowej we Vrchlabí w dni urzędowania, tzn. w poniedziałki i środy w godzinach 8:00 – 17:00, ewentualnie telefonicznie lub elektronicznie przez e-mail. Podczas tej konsultacji Zarząd określi, jakie niezbędne dokumenty musi zawierać podanie inwestora, a także wyznaczy kierunek, jaki zaakceptuje jako organ ochrony przyrody i krajobrazu. Następnie może być wydane pisemne stanowisko konsultacyjne, które będzie już zawierać wstępną ocenę planu inwestycji i ewentualne warunki wymagające zmiany lub dopracowania. Niniejsze stanowisko konsultacyjne nie jest jednak wystarczające jako podstawa do wydania decyzji przez odpowiedni organ administracji.
Chcielibyśmy na zakończenie zaapelować do architektów i projektantów, aby nie spełniali wyłącznie wymagań inwestorów, ale wykorzystali podczas projektowania swoją fachową wiedzę i starali się wpłynąć na inwestorów w taki sposób, aby projektowana budowla nie zakłócała unikatowej wartości krajobrazu w parku narodowym, ale by została z wyczuciem wkomponowana w krajobraz i okoliczną zabudowę.