Přeskočit na obsah


Spichlerzyki i budynki do chałupniczej obróbki szkła

Takie spichlerze to dziś już rzadkość. Obok swojej niewątpliwej wartości estetycznej mają też nadal wartość użytkową – mogą służyć bardzo dobrze jako szopy. Grzechem więc jest pozwolić im się rozpaść.Spichlerz, czyli budynek do składowania plonów, stanowił powszechną część obejść rolniczych w Czechach. Niekorzystne warunki naturalne gór sprawiały jednak, że tu plony mieściły się w piwnicy, komorze i na strychu, odrębny spichlerz nie był zatem potrzebny. Dlatego spichlerzyki znajdziemy w większej liczbie tylko w zachodnich Karkonoszach, gdzie warunki dla rolnictwa, zwłaszcza uprawy zbóż, były bardziej korzystne. Spichlerzyk to z reguły niewielki budynek o konstrukcji zrębowej, czasem piętrowy, który od stodoły odróżnimy po wypełnionych szparach w konstrukcji oraz po wejściu, którym w większości są niewielkie drzwi, a nie wrota. Spichlerzyki miewały też tylko małe szczelinowe okienka. Budynki te znikają z krajobrazu jeszcze szybciej niż stodoły, dlatego starajmy się je chronić i zachowywać. Spichlerzyk dobrze spełni funkcję szopy, jednak jako wzór dla obecnych uzupełniających budynków gospodarczych może posłużyć tylko tam, gdzie ma swoje historyczne uzasadnienie, czyli w zachodnich Karkonoszach.

Budynki, w których kiedyś prasowano szkło, należą do typowych elementów budownictwa Gór Izerskich, dlatego należy je, wraz z charakterystycznymi dla nich elementami, chronić.W charakterystycznych dla Gór Izerskich i ich całego podgórza niewielkich murowanych budyneczkach, służących jako pracownie do chałupniczej produkcji szkła (po czesku „mačkárny“, zwane też „driketami“, od niemieckiego słowa „drücken“), z kolorowych prętów szklanych wytłaczano na prasach guziki, szkiełka do żyrandoli, szklane paciorki i inne ozdoby. Typowymi cechami są podłużne daszki dwuspadowe kryjące otwór wentylacyjny w kalenicy dachu, kominy w ścianach szczytowych i szereg wysokich okien w podłużnych ścianach. W przeszłości znajdowały się przy wielu chałupach, do dziś już tylko niewiele z nich zachowało się w pierwotnej postaci. Większość albo przestała istnieć, służy jako szopy, albo została przebudowana na domki rekreacyjne. W tym przypadku pożądane jest zachowanie ich specyficznego charakteru architektonicznego, który jest interesującym śladem historii w tutejszym krajobrazie – tworzą go kominy w szczytach, otwór wentylacyjny w kalenicy dachu kryty daszkiem dwuspadowym, okna w podłużnych ścianach. Jako szopy lub magazyny mačkárny są możliwe do przyjęcia. Chociaż w niektórych przypadkach idealne byłoby odnowienie ich oryginalnego wyposażenia i udostępnienie ich zwiedzającym.