Dach naczółkowy, Wysięg dachu
Dach naczółkowy
Ścięcie dachu w szczytach lub na dwuspadowym oknie mansardowym znajdziemy w starszych chałupach położonych głównie w wyższych partiach. Typowy element znalazł odbicie także przy budowaniu górskich schronisk na szczytach gór. Ścięcie naczółków zmniejsza powierzchnię szczytów i wzmacnia brzegi więźby, dzięki czemu chroni przed silnym wiatrem. Głębokość ścięcia naczółka jest zależna od wielkości więźby. W Górach Izerskich naczółki występują rzadko i nie zależą do wieku domu.
Fartuszek (kozubek) na drewnianych domach zachodnich Karkonoszy jest elementem o odmiennej konstrukcji i znaczeniu. Nie chodzi o ścięcie więźby, ale tylko najwyższej części dachu wystającego przed szczyt. W Górach Izerskich fartuszek w zasadzie nie występuje.
Wysięg dachu
Wysięg dachu w szczytach domów z więźbą jętkową nie jest duży, zaledwie do 50 centymetrów, na wierzchołku poniżej 25 cm, następnie w dół przy cofnięciu dwóch i więcej pasów szczytu zwiększa się. Szczyt chronił bowiem nie potężny wysięg dachu, ale przede wszystkim deskowanie, któremu dostateczną żywotność zapewniała odpowiednia konstrukcja i powłoka ochronna. Ostatnia para krokwi jest ukryta pod deskowaniem szczytu (z którym może być też lekko wysunięta przed ścianę pod nim), a wysięg tworzy już tylko wystająca łata lub deskowanie dachu. Tylko w przypadku nowszych chałup z mieszkalnym poddaszem ze ścianką kolankową i więźbą płatwiową na przedłużonej murłacie i płatwiach leży jeszcze jedna widoczna para krokwi. W przypadku tych bardziej ozdobnych więźb wystające przed szczyt krokwie krokwie mogą być pod kalenicą połączone przymocowanym czopami krzyżem. Słabo chroniona pozioma belka jest podatna na gnicie. Krawędź tych skrajnych krokwi czasem zdobi koronkowo rzeźbiona listwa w duchu romantyzmu zainspirowana domami alpejskimi.
Na żadnej oryginalnej chałupie nie można zobaczyć tego konstrukcyjnego „mieszańca”. Musimy wybrać albo – albo. Krokwie mają taki dolny wysięg, aby ich końce sięgały do jednego metra od ściany nośnej.
